Ozel Makineler

• Tel Cit Bicakli Tel Tezgahlari

• Sivama Tezgahlari

• Dogrultma Presleri

• Banyopan Yan Profil Ara Boru isleme Tezgahi

Butun sanayilesmis ulkelerde ve Turkiye'de gittikce agirlasan parca maliyeti ve kalite sorunlari, sanayicileri daha kompleks teknolojik cozumlere dogru zorlamaktadir.

Ozellikle yuksek imalat serilerinde operasyon cesitlerine ve sayilarina gore, dizayn edilmis ozel maksatli tezgahlar, yuksek verimleri ve olcu sadakatlari sayesinde optimal bir cozum olarak gorunmektedir.

Yari otomatik ve tam otomatik ozel maksatli tezgahlarda operatorun olcu hassasiyetinin saglanmasina ve bir operasyondan, diger operasyona gecise olan insiyatifi hemen hemen ortadan kaldirilmistir. Bu durum onceden secilmis takim omur zamani icerisinde islenen is parcalarinin kalite kontrol zamanlarinin asgariye indirilmesine ve kontrol yuzeylerinin dusuk tutulmasina tesir eder.

Ulkemizde seri olarak imal edilen is parcalari, ufak istisnalar haric halen klasik tezgahlarda islenmektedir.

Yeni fabrikalar kurulurken, yalniz yurt ici Pazar dusunulerek demode olmus teknolojiler secilmemelidir.

Gumruk duvarlarinin arkasina saklanip yurt ici pazarda (kaca yaparsam satarim) dusuncesiyle degil, mamullerimizin yurt disi pazarlarda da rekabet edebilmesini saglayacak yeni teknolojik cozumler secilmelidir. Bu ulkemizin teknolojik ilerlemesinin frenlenmemesi icin gereklidir.

Birkac seneye kadar 'Kalkinma yarisi ve Kalkinmada mesafeleri hizla katetme' konulari tartisilirdi. Bugun ulkemiz gercekleri, artik kalkinabildigimiz seviyeden, sanayi mamullerimizin en ucuz ve en kaliteli olarak, ihracatinin zorunlu oldugunu gostermektedir. Yaris artik yon degistirmistir. Bu yarisin baslatilmasinda ozledigimiz hedefi bekleyecek durumda degiliz.

Bunun saglanmasinda da biz teknisyenlere onemli gorevler dusmektedir.

Ulkemizde issizlik buyuk bir problemken, insan fonksiyonlarinin makinalar tarafindan devralinmasinin yaratacagi sorunlar tartisilabilir. Fakat bu ilkel teknoloji secilmesini hakli gostermemelidir. Zira bir mamul icin bir cok isci istihdami yaratan universal tezgahlar :

-          Parca islem zamani

-          Yuksek tezgah yatirimi

-          Kalite ve Kalite kontrol

-          Fire oraninin asgari olmasi

-          Yerlesim alaninin iyi kullanilmasi

-          is akisi ve parca nakli

-          Organizasyon

-          Enerji

Konulari da ele alindiginda yuksek imalat serileri icin rantabl olmayacaktir. Problemin cozumu ozel maksatli tezgahlarda gorunmektedir.

NC Tezgahlar operatore kullanma konforu getirmekle beraber, ister takim degistirme magazinleri tatbik edilmis olsun, ister CNC tatbik edilsin, isterse bir isleme merkezi haline donusturulsun, hepsinde de tek is mili vardir.

NC tezgahlarinin ozellikle kucuk partiler halinde cesitli mamuller ureten fabrikalarda, klasik tezgahlara nazaran daha ekonomik oldugu bir gercektir. Ozellikle yakin gelecekte mamul cesitlerinde muhtemel degisiklikler olabilecegi dusunulurse NC tezgahlar tercih edileceklerdir.

Yuksek serili imalatlarda ve ozellikle parca zamaninin dusuk olmasi istendigi takdirde, NC tezgahlar ekonomik degildir. Bu gun takim degistirme zamani 2,5 - 8 sn. olan NC tezgahlar imal edilmesine ragmen, tezgah kapasitesini etkileyen takim degistirme ve parca baglama zamani gibi kayip zamanlarin asgariye indirilmesinde, ozel maksatli tezgahlarda ulasilan hedeflere ulasilamamistir.

Ornegin; takim omru (sert maden ucun bir kosesi icin) 20 dk. olsun bir islem zamani da 1  dk.ise, takim omru icinde, takim tutucusunun is miline 20 sefer takilip sokulmesi gerekecektir.

Is parcasinin tezgaha yukleme ve bosaltma zamani genellikle bir islem zamani kadar oldugu bir NC tezgaha gore, bir cok operasyonu ayni anda ve tek baglamada yapan bir ozel maksatli tezgah parca isleme zamanini bir hayli kisaltacaktir.

Bunu yasadigimiz bir imalatla orneklendirebiliriz ;

Bimak'da  imal  edilen  BM500  Rapidmatik  torna  tezgahinin  vites  kutusunun  ana  deliklerinin  kaba paso islemleri, DiXi-NC  tezgahinda  3 saatte  norton  disli  kutusunun  benzer  islemleri  de  2 saatte gerceklestirilebilmektedir.

SN-50-C torna tezgahinin vites kutusunun kaba islemleri ise 12 dakikada gerceklestirilebilecegi yapilan teknolojik incelemeler neticesinde ortaya cikmistir.

I.              SABIT TABLALI OZEL TEZGAHLAR

I.A.  Yatay Kizakli Ozel Tezgahlar (Tek Milli-Cok Milli)

-Tek delme uniteli

-Karsilikli  uniteli

-3 delme uniteli

I.B.  Dik kizakli Ozel Tezgahlar

Tek veya cok milli delme uniteleriyle donatilmis

I.C.  Yatay ve Dik Kizakli (kombine) Ozel Tezgahlar

-1 yatay,  bir dik kizakli  ozel tezgahlar

-2 yatay,  bir dik kizakli ozel tezgahlar

-3 yatay,  bir dik kizakli ozel tezgahlar

II.  TAMBUR tipi OZEL TEZGAHLAR (Tambur ekseni yatay)

III.             DONER TABLALI OZEL TEZGAHLAR (Doner tabla ekseni dikey) 

Bir istasyon yukleme ve bosaltma olmak uzere 2 veya daha cok istasyona sahip olan bu tezgahlar bir cok yatay ve dik kizak uzerinde islem goren, tek milli veya cok milli delme unitelerine sahip olabilir.

Doner Tablanin Hareketleri;

-          Manuel

-          Hidrolik

-          Pnematik

-          Hidrolik pnematik

-          Manuel-pnematik

-          Elektronik olarak gerceklestirilmektedir. Doner tablalar, dizaynlarina bagli olmak uzere 2 ila 360 ve katlarinda pozisyonlandirilabilmektedir. Bunun disinda surekli donen (turntable) doner tablalarda ayni anda bir cok is parcasinin muayyen yuzeylerinin frezelemesinde de kullanilmaktadir.

IV.             LINER HAREKETLI IS TABLASINA SAHIP OZEL TEZGAHLAR

Burada hareketli tabla uzerine baglanmis is parcalari, cesitli yatay calisan istasyonlarin onunden, ve dik kizakli unitelerin altindan gecerken islem gormektedir.

Baslica tipleri:

-Sonlu lineer hareketli ozel tezgahlar (frezeleme)

-Tablasi pozisyonlanabilen ozel tezgahlar

Is tablasinin islem sonunda geri gelisi hizli olmaktadir.

V.                TRANSFER HATLARI

Transfer hatlari ozellikle cok yuksek yillik imalat sayilarinda (~80.000 adet/yil ve fazlasi icin) soz konusudur.

Karsilikli veya dik calisan bircok uniteye sahip istasyonlarin lineer is akisi sirasinda, musterek merkezi kontrol ve kumanda sistemi icerisinde uyumlu calismalari temin edilerek gerceklestirilmektedir.

Hattin uzunluguna, is parcasi uzerindeki operasyon sayisi ve arzu edilen olcme istasyonlarinin sayilari tesir eder.

Is parcalarinin, her istasyonda konumlari degismeyecek sekilde pozisyonlandirilmasi ve tespitine imkan verecek en uygun parca transfer sistemleri adapte edilmelidir. Bu transfer hidrolik ve penematik silindirlerle olabilecegi gibi zincir mekanizmalari vasitasiyla mekanik veya elektromekanik olarak da gerceklestirilebilmektedir.

Is parcalarinin veya is parcalarini tasiyan plakalarin her istasyon onunde pozisyonlandirilmasi icin, mekanik duyarli sistemlerin yaninda bugun icin elektronik hassas microswitchler hatta isiga (foto-sel) duyarli gelismis sistemlerde kullanilmaktadir.

Transfer hatlarinda yukleme-bosaltma istasyonlarinda muayyen is gucu ve zaman tasarrufu saglamak icin, robotlarda kullanilmaktadir. Ilk yapilan robotlar sadece muayyen hareketleri yapmak uzere ongorulmusken bugun devreye sokulan yeni robotlar ise, 'feed-back' sistemi ile karsilastigi problemlere gore kendini adapte eden ultrasonik veya elektromagnetik hislere sahip gelismis sistemlere sahiptir. Japonlar 2000'li yillardan sonra transfer hatlarinda ve isleme merkezlerinde devreye sokmak uzere 'Biyonik Robot' uzerinde calismaktadirlar.

Ozel tezgahlarin nihai gelisimi ile yuksek serili imalatta tam otomatize edilmis transfer hatlarina ulasilmistir. Yukleme ve bosaltma robotlari, kalite bozugu parcalarin ayirma robotlari, dijital olcme istasyonlari ile artik insansiz fabrikalarin kurulmasi gundeme gelmistir.

1900'li yillarin baslarinda tek tahrik kaynagindan (duz kayis mekanizmalari ve transmisyonlar vasitasiyla) bir cok takim tezgahi calistirilirken, daha sonraki yillarda her tezgaha bir guc kaynagi adapte edilmeye baslandi.

Bugun ise takim tezgahlarinda her hareket ve fonksiyon icin ayri guc kaynagi tatbik edilmektedir.

Bunun yanisira,tezgah dizayninda sorun olan pek cok konuda, cesitli hazir cozumler konstruktore  buyuk kolayliklar getirmektedir.

-          Hazir hidrolik uniteler

-          Bilya sirkulasyonlu vidali mille

-          Elektromagnetik kavrama ve frenler

-          Pozisyonlama hassasiyetli doner tablalar

-          Kizak yuzeylerinin plastikle kaplanmasindaki gelismeler

-          Hassas (multiple) limit switchler

Butun bunlar bile, ozel maksatli tezgah dizayninda konstruktorun sorunlarini yenmesinde yeterli degildir. Zira ozel maksatli tezgah dizayni is parcasinin teknolojik incelenmesinden, isleme siralarinin ve sayisinin tespitinden sonra baslamaktadir. Once kesme rejimleri, ilerlemeler secilecek, daha sonra buna uygun tezgah gerceklestirilecektir.

Benzer is parcalarinda ayni ozel maksatli takim tezgahlarinin kullanilabilmesi, unitelerin dizaynina moduler yaklasimla saglanabilir

Bugun ozel maksatli tezgah unitelerinden;

Kolon, alt govde, kizak, delme uniteleri (matkap- kilavuz, boring tornalama, freze, plan basliklari), ilerleme kutulari, delme kafasi, tasima uniteleri, doner tablalar, suportlar, doner index tablalar standartlastirilmis olup, her birine kendi icinde azami fleksibilite getirilmistir.

-          Birkac strok (400-600-800 mm vs.) icin tek bir kolon, alt govde, kizak ve suport arabasinin gelistirilmesi ile,

-          En uygun devir sayisi alanina sahip tek milli delme uniteleri (boring-tornalama, frezeleme) ve (tahvil dislileri ve motor degistirilerek 22 ila 1800 d/d arasinda 3 kademede 20 cesit devir sayisina verebilen) devir degistirme kutularinin,5 cesitte standartlastirilmasi ile

-          Tahvil dislileri degistirerek (10 ila 1000 mm/dk. arasinda 45 cesit ilerleme degerini veren) 5 tip ilerleme kutusunun, gelistirilmesi ile

Degisik is parcalarinin yuksek imalat serilerinde ayni ozel maksatli tezgahta islenebilmesi mumkun kilinmaktadir.

Standart unitelerle cesitli ozel maksatli tezgah kompozisyonlarinin meydana getirilmesi, ozel maksatli tezgah imalatcilarini bir olcude rahatlatmaktadir.

Felksibilitenin saglanmasiyla, cok milli delme unitesine sahip bir ozel maksatli tezgah, muhtemel mamul tipi degisikligine karsi atil bir yatirim olmaktan cikarilabilmektedir. Mafsalli yataklarla, eksenleri acilip, kapanan standart takim millerinin degisik kompozisyonlarda sabit plakalarda yataklandirilmasiyla ayni uniteye sahip bir ozel maksatli tezgah, sadece pilotlama plakasinin degistirilmesi suretiyle, degisik is parcalari icinde gorevlendirilebilecektir.

Ulkemizde seri imalat yapan buyuk sanayi kuruluslari ve ozellikle otomotiv sanayinin ithal ettikleri ozel tezgah yatirimlari, toplam makina yatirimlarinin yarisindan fazla oldugu hepimizin malumudur.

Lisans alinan mamul turuyle birlikte lisansor firmalar ve onlara bagli ozel tezgah imalatcilari, imalatin cesitli hatlari icin ozel maksatli tezgahlarda onermektedirler.

Ozel maksatli tezgah firmalari salt tezgah fiyatlariyla karsimiza gelmemekte ve teknoloji sattiklarini iddia ederek, cok yuksek doviz talepleriyle, yabanci oldugumuz konuda kendi dusuncelerini empoze etmeye calismaktadirlar. Lisansor firmalarin genellikle calistiklari bu ozel maksatli tezgah firmalari yine kardes kuruluslari olup, tezgah secimi sirasinda baska firmalarin rekabetlerini de etkili kilamamaktadir.

Bugun Turkiye'de baslangicta 80.000 adet/yil kapasiteye gore ozel tezgah yatirimi yapilan fakat 20-30 bin adet/yil kapasitesinin bile kullanilamadigi atil tesisler vardir. Bu duruma gelmemize lisansor firmalar kadar, ozel maksatli tezgah firmalarinin da etkisi vardir.

Ulkemiz takim tezgahi imalatcilarinin bakir biraktiklari diger tezgah sahalarinin yani sira ozel maksatli tezgah imalati konusunda da calismalari henuz etkin degildir.

Bimak Takim Tezgahlari fabrikasi olarak 6 sene once baslatilan calismalar meyvelerini daha yeni vermektedir.

Bu sahada simdiye kadar otomotiv ve otomotiv yan sanayine ziraat aletleri sanayine imal ettigimiz cok milli ve tek milli delme unitelerine havi otomatik cevrimli ozel maksatli tezgahlarla hizmet verdik.

Bunun yani sira su an imal edilmekte olan ozel tezgahlarda cok milli delme islemlerini,(spot-face) yuzey frezeleme islemlerini, kaba ve nihai boring islemlerini yapacaklardir.

Baslicalari sunlardir:

Takim tezgahlari sanayi

Otomotiv sanayi

Pompa/vana imalati

Disli kutulari

Elektrik motoru govdeleri

Kompresor sanayi

Dikis makinalari sanayi

Ev aletleri sanayi

Sayaclar

Ziraat aletleri sanayi

Hidrolik fittingler

Fittingler

Elektronik sanayi

Hidrolik ekipmanlar

Emek yogun isleri kaldirip isci istihdamini onlemesi

Dusuk adetli seri  imalatta rantabl olmamasi

Ufak bir ariza veya bir matkap kirilmasi ile butun bir hattin anlik olarak durmasini sayabiliriz.

Seri imalat yapan klasik takim tezgahi fabrikalarinda, dusuk imalat serilerinin imalat guclukleri ve parca imalat surelerinin dolayisiyla tezgah tesliminin uzun olmasi

Agir dokum parcalarinin temini

Kalifiye isci gerektirmesi

Ithal girdilerin kolay ve kisa zamanda temin edilememesi

Yan sanayinin guclu olmamasi

-          Elektrik motorlarinin cift devirli ve elektromagnetik frenli olarak her zaman bulunmamasi ve her firmanin bunu imal etmemesi

Bu sahadaki gelismeleri takip etmeye yetisemememiz

Uygun cap ve kalitede celik temini

Ikmalde karsilasilan guclukler

Pazarlama ve tanitim guclukleri